Poepproblemen bij kinderen; 'verstopping' en/of 'vieze broeken'. Je denkt in eerste instantie misschien; daar hebben alle kinderen weleens last van, of buikpijn, vervelend, niet naar de wc kunnen, lastig. Maar er zijn heel veel kinderen die dagelijks, weken, maanden, ja zelfs jaren tobben met poepen. Of kinderen, waarbij de functionele (in afwezigheid van een onderliggende organische oorzaak) poepproblemen, op geen enkele manier meer zijn te beïnvloeden. Bij deze groep kinderen zijn er vaak 'rigoreuze' (medische) behandelingen nodig, zoals (dagelijks) darmspoelen, via een neus-maagsonde, PEG sonde, of soms zelfs een stoma. Een kind (fysiek lichaam) moet zich immers kunnen 'ontlasten', anders word je ziek...
Geschat wordt dat er alleen al in Nederland tussen de 50.000–100.000 kinderen met ontlastingsproblemen zijn. Meer dan 60% van deze kinderen zijn in de loop der tijd door huisartsen, kinderartsen, kinderpsychologen, kinderpsychiaters of zelfs kinderartsen‐MDL gezien en behandeld. Het lijkt dus niet zo'n gemakkelijk oplosbaar en triviaal probleem zoals velen denken en beweren. ~ Marc Benninga, hoogleraar kindergeneeskunde, in het bijzonder kindermaag‐darm‐ en leverziekten AMC/EKZ A'dam ~
Waarom heeft 1 op de 10 kinderen last van obstipatie of fecesincontinentie? Wat is de achterliggende oorzaak of oorzaken?
Voeding, allergieën, medische factoren of zijn het gedragsfactoren? Steeds meer onderzoeken bevestigen de gedragsmatige component. Aangetoond is dat de helft van deze groep kinderen bekend is met AD(H)D (Alexander von Gontard), dus informatieverwerkingsproblemen lijken een rol te spelen. De kinderen geven zelf als reden aan: vergeten, geen zin hebben of uitstellen om naar de wc te gaan; wel gaan maar afgeleid worden en niet op het toilet aankomen; geen aandrang voelen. ~ Els van Everdingen, GZ psycholoog ~
Psychosociale problematiek/redenen lijken vaak ten grondslag te liggen aan obstipatie en vieze broeken (fecesincontinentie) bij kinderen. Poepproblemen bij kinderen worden veelal vanuit een medisch oogpunt bekeken en behandeld. Echter, medisch onderzoek en begeleiding is noodzakelijk, maar helaas is er (te) weinig aandacht voor de psychosociale aspecten, die een rol kunnen spelen bij kind en ouders, en in de opvoeding. ~ Hadassa Voet, van origine TOF Kinder en jeugdtherapeut, nu TOF-trainer ~
Voorbeelden van mogelijke psychosociale (risico)factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan en/of voortduren (recidief, terugval) van obstipatie/fecesincontinentie bij kinderen:
- aandacht vragen, ziektewinst, gebrek aan ziektelast
- ophoud/vasthoudgedrag (retentie van ontlasting)
- een "andere" manier van informatie verwerken zoals bij ASS, AD(H)D etc....
- life-events zoals echtscheiding, ziekte, overlijden gezinslid, verhuizing, geboorte broertje/zusje etc...
- school/leerproblemen etc...
- gezinsproblemen, opvoedingsstijlen etc...
- trauma's (kleine t's en grote T's zoals kindermishandeling)
- pijnervaringen (poepen), angst voor pijnlijke ontlasting werkt m.n. ophoudgedrag (vermijdingsreacties) in de hand ---> dreiging vicieuze cirkel ---> chronische obstipatie!
- stress (disbalans draagkracht-draaglast kind) etc...
etc...
Ik, Diana Buikstra, een ouder van een kind (zoon T.) met een (chronisch) poepprobleem, ben er inmiddels van overtuigd, dat poepproblemen bij kinderen niet enkel en alleen een lichamelijk probleem is, ook al manifesteert het zich wel op dit niveau. Poepproblemen zitten ook niet enkel en alleen "tussen de oren".
Poepproblemen (zeker als deze lang aanhouden of zeer moeilijk te beïnvloeden zijn) kunnen weer allerlei andere problemen tot gevolg hebben. Zij kunnen een grote impact hebben op de ontwikkeling van een kind en op het gezin waarin het opgroeit. Onderzoek bijv. heeft aangetoond, dat de kwaliteit van leven van kinderen met obstipatie en fecesincontinentie ('vieze broeken'), zelfs slechter is dan die van kinderen met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa.
Mijn visie is dat multicausale (risico)factoren van invloed kunnen zijn op het ontstaan en/of voortduren (recidief, terugval) van poepproblemen bij kinderen. Deze visie baseer ik op enerzijds persoonlijke (levens)ervaringen (ervaringsdeskundigheid, mijn 'waarheid') en anderzijds op inzchten met een wetenschappelijke onderbouwing.
Obstipatie bij kinderen en/of fecesincontinentie ("vieze broeken) moet altijd door een (huis)arts/medisch specialist onderzocht en adequaat behandeld worden! Hier is geen twijfel over mogelijk! Met grote zorgvuldigheid dienen mogelijke organische oorzaken uitgesloten te worden.
Lieve ouders: een lichamelijke/organische oorzaak van (chronische) poepproblemen is zeldzaam: bij fecesincontinentie ("vieze broeken") mét obstipatie is in minder dan 5% van de gevallen sprake van een organische oorzaak! (Bron: "Incontinentie bij kinderen, een handboek voor de praktijk"). Bij het gros van de kinderen zal het dus gaan om functionele (chronische) obstipatie en/of fecesincontinentie. De diagnose functionele obstipatie en/of fecesincontinentie is gebaseerd op een complex van symptomen in de afwezigheid van een organische oorzaak. Functionele obstipatie/fecesincontinentie is derhalve, strikt genomen, dan ook geen (ernstige) ziekte ---> http://nl.wikipedia.org/wiki/Ziekte
Functionele obstipatie/fecesincontinentie is echter wél een medisch probleem!
Psychosociale oorzaken & gevolgen van poepproblemen bij kinderen verdienen (veel) meer aandacht! Hier is geen twijfel over mogelijk!
Enerzijds vind ik het verontrustend dat steeds meer kinderen een label (psychiatrische diagnose) krijgen. Is dit in sommige gevallen wel terecht? Waarom vertonen kinderen juist (extreem) "druk" (label ADHD) of (extreem) teruggetrokken (label ADD of ASS) gedrag? In hoeverre helpt het "labelen" (diagnosticeren) van dit gedrag het kind en/of de omgeving (ouders bijv.)? Anderzijds vind ik het ook verontrustend dat psychische/psychiatrische kwetsbaarheid bij kinderen soms gebagatelliseerd of zelfs ontkent wordt! De kreten "ADHD bestaat niet" en "modegrillen" vliegen je soms om de oren.
Ook bij de beoordeling van psychosociale aspecten die een rol kunnen spelen bij poepproblemen, dient dezelfde zorgvuldigheid worden toegepast als bij het uitsluiten van organische oorzaken!
Onze zoektocht naar de mogelijke oorzaak/oorzaken van T's poepprobleem, en het "oplossen" daarvan, heeft ons over zeer diverse paden geleid. Via reguliere en complementaire gebaande (zorg)paden. Met bewegwijzering op T gericht, en op ons, als gezin. Het (voortduren van het) poepprobleem van T. was/is niet enkel en alleen een probleem van T. Als ouder, vraagt het soms moed om in de spiegel van je kind te (durven) kijken. Ik ben nog steeds bezig om deze spiegel te onderzoeken...
In Februari dit jaar kruiste Drs. Karin Janssen ons pad. Zij is de creator van de @Kindigo therapie en auteur van het boek "Kinderen bewust (op)voeden". Karin pleit voor en behandelt klachten/problemen van een nieuwe generatie gevoelige kinderen, vanuit een holistische kijk op kinderen, met de 'boodschap' achter de klachten als uitgangspunt. Wij, ouders van T, 'weten' inmiddels dat T. een (zeer) gevoelige jongen is. Of deze gevoeligheid daadwerkelijk een label (diagnose ASS) krijgt, is nog een onbetreden pad, die wij als gezin wel gaan bewandelen. Deze keuze tot "labelen" (of niet) heeft in ons geval meer te maken met een zorgvuldig uitsluiten i.p.v. een zorgvuldig aantonen.
Ook steeds meer gevoelige kinderen krijgen een label zoals AD(H)D of ASS; ook hierbij kun je je afvragen of dit in de meeste gevallen terecht is. Tussen hooggevoeligheid en het Autisme Spectrum, kan mogelijk sprake zijn van een glijdende schaal. Ze hebben immers allemaal met een versterkte gevoeligheid te maken. Je kan zelfs spreken van een zgn. "grijs gebied" waarbinnen het steeds moeilijker wordt een duidelijke grens te trekken ( ~ Bron: Hans Lemmens; het elastiek tussen lichaam en ziel ~). Als je ervan uitgaat dat gedrag een symptoom is en dus een functie heeft, is het logischer dat je probeert de functie te begrijpen, i.p.v de verschijningsvorm (bv. extreem teruggetrokken gedrag) enkel en alleen te 'labelen'.
Gevoelige kinderen raken snel overprikkeld. Hoe raken ze overprikkeld? Welke soorten prikkels zijn er? Wat zijn de gevolgen ervan? Karin biedt inspirerende inzichten in de kwaliteiten, het gedrag en de belevingswereld van deze gevoelige kinderen. Maar ook in de oorzaken van hun klachten en problemen. De puzzel over het waarom, het hoe en het wat van T.'s poepprobleem is nog niet gelegd. Maar het (complete) plaatje wordt steeds zichtbaarder!
Kan overprikkeling (zoals Karin dit uitgebreid beschrijft in haar boek) een rol spelen bij het ontstaan van en voortduren (recidief, terugval) van poepproblemen bij (gevoelige) kinderen? Hiermee wil ik niet zeggen dat veel gevoelige kinderen tobben met poepen. Ik laat ook even in het midden of een kind met een poepprobleem per definitie een gevoelig kind is. Of dat overprikkeling veelal een poepprobleem tot gevolg heeft. Elk (gevoelig) kind is uniek. Elk (gevoelig) kind met een poepprobleem is uniek, elk (gevoelig) kind dat tobt met poepen vertelt zijn/haar unieke 'boodschap' achter de 'grote boodschap'!
Toch durf ik te stellen dat een holistische kijk (zoals Karin dit uitgebreid beschrijft in haar boek) op poepproblemen bij kinderen, kan leiden tot verrassende nieuwe inzichten. Dat is mijn 'waarheid'...
Een HARTelijke groet,
Diana Buikstra